هەروەک ئاشکرایە کە هەولێرى پایتەخت بە شارى قەڵا و منارەوە ناسراوەو بەناوبانگە، لێرەدا ئێمە  تیشک دەخەینە سەر منارەکەى کە شانبەشانى قەڵا کۆنى و گرنگى شارى هەولێرى دێرین دەردەخەن و شایەدى ئەوە دەدەن کە ئەو شارە یەکێکە لە کۆنترین شارەکانى جیهان . لێرەدا سەرەتا بەکورتى  باس لە مێژوى منارەکە دەکەین و پاشان هۆى لاربونەوەى منارەکەو رێگەکانى چارەسەرکردنى دەخەینە رو. 
    منارەى چۆلى تایبەتمەندى زۆرى خۆى هەیە، لە باسى مێژوى منارەکە دەتوانین بڵیین کە تەمەنى نزیکەى 850 ساڵ دەبێت و بە منارەى (موزەفەرى یە) بەناوبانگە ئەوەش لەبەر ئەوەى لە سەردەمى حاکمى هەولێر سوڵتان موزەفەرەددین کۆکبەرى(1192-1232) دروست کراوە. ناوى دروستکەرەکەى وەستا (مەسعود موراد)ـە کە
 ئێستاش ناوى ئەو وەستا بلیمەتەى لەسەر ماوە کە بەدەستى خۆى لە کاتى دروستکردنى منارەکە  دروستى کردووەو زۆربەى سەرچاوە مێژووییەکان  لەسەر ئەوە کۆکن کە کورد بووە و خەڵــکـى  ناوچەکە بووە. یەکێک لە لایەنــە هەرە گرنگەکان کە پلەى ئەندازەیى ئەوکاتــــەى بەننایەکانى ناوچەکە دەردەخات ئەوەیە کە لە ناوەوەى منارەکە دوو پەیژەى لولەیى هەیە و بەدەورى ســـتونێک دا دەخولێنەوە کە تیر   ەکەى نزیکەى 70 سم. خاڵێکى تریش کە زۆر گرنگەو لەو منارەیەدا تێبینى دەکرێت  ئەوەیە کە هەردوو پەیـــژەکە پەیوەندیان بەیەکەوە نى یەو ئەگەر دوو کەس لە هەمان کاتدا بەسەر بکــــەون یەکتر نابینن و لە لووتکەى منارەکـە  بەیەک دەگەن(هەروەک لە وێنەکەدا دیارە). لاشەى منارەکە لە دو بەش پێکدێت، بەشى خوارەوەى 8 لاییەو نزیکەى سێیەکى باڵاى منارەکەیە، بەشەکەى دیکەشى لولەییە، بە نەخشو نیگارى زۆر جوان و رەنگاوڕەنگ رازاوەتەوەو بەڵام لە لاى خۆرهەڵاتى منارەکە زۆرتر داخوران بەسەر نەخشەکاندا هاتوە، ئەو بارەش بەسەر زۆربەى تەلارە کەلتورى و مێژوییەکانى ئەو شارە دێت چونکە باوباران لە شارى هەولێر زیاتر لە خۆرهەڵاتەوە روەو خۆرئاوایە..
   بە درێژایى 850 ساڵەى تەمەنى، منارەکە لاربوونەوەیەکى بەرچاوى بەسەردا هاتووە کە لە لووتکەکەیدا دەگاتە 81سم. بەشێکى سەرەوەى نارەکەش داخوراوەو ێستا 36 م ى لێ ماوە کە وا پێشبینى دەکرێت سەرەتا نزیکەى42م بووبێت،گومبەتێکى لەسەر بووە، هۆى داخورانەکەشى کە زۆربەى لەو 50 ساڵەى دوایی دا داخوراوە  چەند گێڕانەوەیەک هەیە لەنێو خەڵکى ناوچەکە، هەندێک 
     دەگێڕنەوە کە بەهۆى بوومەلەرزەوە رووخاوەو چەند مەترێکى لێ بەربۆتەوە. بەڵام هەندێکى تر دەگێڕنەوە 
      کەوا بروسک لێیداوەو روخاندوویەتى ئەوەش لەبەر ئەوەى تاکە منارە بووە لە ناوچەکە و لە چۆلەوانى بووە هەر
       بۆیەش بە منارەى چۆلى ناسراوە. لە بەشێکى ئەو نووسینەدا باس لە چۆنیەتى و هۆى لاربوونەوەى منارەکەو داخورانى بەشى سەرەوەى منارەکە دەکەم و هەروەها باسى راگرتنى لاربوونەوەو زیاتر خزمەتیشى دەخەمە روو، بەسیفەتى ئەوەى کە ماوەیەک لە کردارى هەڵکۆڵین و دیراسەت کردن لەو مینارەیە راستەوخۆ لەگەڵ ئەو گرووپە بووم کە لە منارەى چۆلى کاریان دەکرد.
    لە سەرەتاى مانگى نیسانى ئەمساڵ، کۆمپانیایەکى چیکى بەناوى (گێما ئارت گرووپ) سەردانى هەرێمى کوردستانی کرد بۆ کارکردن لەو بوارەى کە کۆمپانیاى ناوبراو کارى تێدا دەکات ، ئەویش بایەخدان و نۆژەنکردنەوەى شوێنەوارو کەلتورى میللەتان لە سەرانسەرى دونیادا. دواى ئەوەى ناوبانگى قەڵاو منارەى هەولێریان بیستبوو ، هەروەک خۆیان ئاماژەى پێ دەکەن ، بێ دوودڵى ئەم شارەیان هەڵبژاردووە، بۆ ئەوەى کارى تێدا بکەن و تیایدا خزمەتى کەلتوورو رابردووى گەلى کورد بکەن.
دیراسەتکردنى هۆى لاربونەوەو دەستبەکاربون و پلاندانان بۆ راگرتنى !
  هەروەک لە سەرەتا باسم کرد ، منارەى چۆلى بە درێژایى 850 ساڵى تەمەنیدا لاربوونەوەى بەسەردا هاتووە بەرەو باشورى رۆژئاوا و لە لووتکەکەیدا ئەو لارى یە دەگاتە 81 سم.
بۆ ئەو مەبەستە گروپى ناوبراو لە منارەى چۆلی دەستى بە کار کرد و تا ئێستا چەند هەنگاوێکى گرنگى هاویشتووە.
  یەکەم هەنگاوى پراکتیکى لە منارەدا هەڵکەندنى سێ چاڵى لوولەیى بوو لە چواردەورى منارەدا بۆ قووڵایى 10 م کە منارەکە چەقى ئەو سێ خاڵە بوو و بە جیاوازى گۆشەى 120 پلە چاڵەکان لەیەکتر جیاکرابوونەوەز تیرەى هەر چاڵێکى لوولەیى 10 سم بوو و تاقیگەى بیناسازى لە هەولێر بە هەڵکەندنەکە هەڵساو ئامێرى وا بەکارهات کە لەرزین (vibration)ى کەم بێت بۆ ئەوەى کەمترین زیان بەر منارەکە بکەوێت و رێگەى تەنیشت منارەکەش لەلایەن لایەنى پەیوەندیدار گیرا بۆ کەمکردنەوەى کاریگەرى یە نێگەتیڤەکان کە بەهۆى لۆرى و ئۆتۆمبیلەوە کە کارى دەکردە سەر خاکى چێرەوەى منارەکە.
  لە هەر چاڵێکدا لە قووڵایە 1.5،6،10 م نموونە (sample) وەرگیرا بۆ ئەوەى دیراسەت لەسەر چۆنیەتى خاک و ژێرەوەى منارەکە بکرێت . سامپڵەکان کران بە دوو بەش و بەشێکیان لە تاقیگەى بیناسازى لە هەولێر دیراسەتیان لەسەر کراو بەشێکیش رەوانەى پراگى پایتەختى کۆمارى چیک کران بۆ زانینى تایبەتمەندى یەکانى خاکى ژێر زەوى منارەو هۆیەکانى لاربوونى و هەروەها تەخمین کردنى ئەوەى کە بە نزیکەیى ئەو منارە مێژوویى یە چەند ساڵ خۆى دەگرێت و لەسەر پێ دەوەستێت.
  بەر لە ناردنى سامپڵەکان و راستەوخۆ دواى تەواوبوونى هەڵکەندنى هەرسێ چاڵە لوولیى یەکە ، لەبەر ئەوەى هەر لە قوڵایە 1.5 م بڕە ئاوێکى زۆر بەدیکراو بە شێوەى (لیتاو) دەرکەوت و قوڕى ئاسایى نەبوو و رادەى شێ تیایدا 100% بوو و ئەمە کارێکى راستەوخۆى نێگەتیڤى لەسەر هاوسەنگ مانەوەى منارەکە دەبێت ...
بەڕێز (یان ئوربان) بەڕێوەبەرى کارەکانى (گێما ئارت گروپ ) و پرۆفیسۆر لە زانکۆى (بۆهیمى) گوتى:  ئەو ئاوە زۆرە ئى دەوروبەر و پاشماوەو سیستمى ئاوى گەڕەکى تەک منارە نى یە، بەڵکو ئەو بڕە ئاوەى کە لەگەڵ قوڕەکە بەدیکرا هە ئەو بەشەى چارکى منارەیە کە دەکەوێتە چواردەورى منارە و زیاد لە رادەى پێویست نەمامەکان ئاودەدرێن. بۆیە بە هاسانى ئاو رۆدەچێتە خاکى چێرەوەى منارە، بۆ ئەو مەبەستە لە رێگەى بەڕێوەبەرایەتى گشتى شوێنەوارەوە بەڕێوەبەرایەتى پارکى منارە ئاگادار کرایەوەو چەند خاڵێکمان وەک ئامۆژگارى خستى بەردەمى بەڕێزیان کە ئەمانەن:
1. بیرکاریان بژمێر(حساب) بکرێت کە ئایا نەمامەکانى ئەم ناوچەى پارکەکە کەمترین بڕە ئاو چەندى پێویستە و تەنها ئەو کەمترین بڕ بەکاربێت. ئەم بڕە ئاوە باغەکە لە ووشکبون دەپارێزێت و ناچێتە ژێر زەوى.
2. سیستەمى(سپرینکلەر) بەکاربهێنرێت ، ئەمیش بۆ دیارکردنى کاتى ئاودانى نەمامەکان و هەروەها ئەو بڕە ئاوەى پێویستە بۆ ئاودانیان.لەجیاتى ئەوەى کە لەرۆژێکدا تەنها یەک جار ئاو بدرێ بە بڕەئاوێکى یەکجار زیاد لە پێویست.
3. جۆرى گوڵەکان و هەروەها دارەکان بگۆڕدرێن بۆ نەمامى وا کە بڕە ئاوێکى کەمترى پێویست بێت. 
4. نەمامەکان لە مەرکانى گەورە دابنرێن ، کە رێگر بێت بۆ ئەوەى ئاو پێیدا دزە نەکاتە نێو خاک.
لەکاتى جێبەجێ نەکردنى هیچ کامێک لەمانەى سەرەوە، دەبێت جێگاى ئەو بەشەى پارک لە دەورى منارەکە هەڵکشرێت و 30 م (بەلایەنى کەمەوە) لە منارەکە دوور بکەوێتەوە. بەڵام لەو بارشدا هەر دەبێت ئاوى کەمتر بەکار بێت. بۆ کۆتایى پێهێنانى راپۆرتەکەیان ، جەختیان لەسەر ئەوە کردەوە کە بەردەوامى ئەم ئاودانە مەترسى دەخاتە سەر بەردەوامى و تەمەنى منارەى چۆلى.