له‌م چه‌ند ساڵه‌ی دواییدا، زاراوه‌ی (high definition) یاخود (HD) زۆر به‌ر گوێمان كه‌وتووه‌ به‌تایبه‌تی دوای ئه‌وه‌ی كۆمپانیاكانی بواری كۆمپیوته‌ر ده‌ستیان كرد به‌دابینكردنی ئامێر و (سی دی) تایبه‌ت كه‌ توانای نمایشكردنی وێنه‌ی خاوه‌ن كتومتی به‌رزیان هه‌یه‌. 
ته‌كنۆلۆژیای (high definition) یاخود وێنه‌ی خاوه‌ن كتومتی به‌رز چییه‌؟
وه‌ك ده‌زانن به‌رجه‌سته‌كردنی وێنه‌ی جێگیر و وێنه‌ی جووڵاو به‌شێوه‌یه‌كی ئه‌لیكترۆنی پشت ده‌به‌ستێت به‌ كۆمه‌ڵێ خاڵ كه‌ به‌ (پێكسڵ) ناسراوه‌، تا چه‌ند ژماره‌ی ئه‌و پێكسڵانه‌ زیاتر بن ئه‌وا وێنه‌كه‌ ڕوونتر و كتومتتر ده‌رده‌كه‌وێت. هه‌ركات ڕێژه‌ی كتومتی نمایشكردنی وێنه‌ی جێگیر یان وێنه‌ی جووڵاو گه‌یشته‌ 1080 X 1920 پێكسڵ ئه‌وا به‌و وێنه‌یه‌ ده‌وترێت Full HD كه‌واته‌ هه‌ر ناوه‌رۆكێكی (high definition) پێویسته‌ ژماره‌ی هێڵه‌ ستوونییه‌كان كه‌ به‌كاردێن بۆ نمایشكردنی وێنه‌كه‌ 1080 هێڵ بێت، به‌ڵام هه‌ندێ ناوه‌رۆكی دیجیتاڵ هه‌یه‌ كه‌ پێیده‌وترێ وێنه‌ی HDی پله‌ دوو، كه‌ كتومتییه‌كه‌ی بریتییه‌ له‌ 1280 X 720 پێكسڵ كه‌واته‌ ژماره‌ی هێڵه‌ ستوونییه‌كانی 720 هێڵه‌. به‌كارهێنانی ته‌كنۆلۆژیای HD به‌شێوه‌یه‌كی به‌رفراوان له‌بواری په‌خشی ته‌له‌فزیۆنی و به‌رهه‌مهێنانی فیلم به‌كاردێت. بۆ كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌و ته‌كنۆلۆژیایه‌ پێویسته‌ به‌كارهێنه‌ران ئامێره‌كانی تایبه‌ت به‌و ته‌كنۆلۆژیایه‌ ده‌سته‌به‌ربكه‌ن وه‌ك ته‌له‌فزیۆنی HD و سه‌ته‌لایت ڕیسیڤه‌ری HD و كه‌یبڵی HD كه‌ له‌ ڕێگه‌یانه‌وه‌ ده‌توانیت وێنه‌ی ڕوون و كوالێتی به‌رز ببینێت. بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت گرته‌یه‌كی ڤیدیۆیی HD له‌سه‌ر شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆن نمایش بكه‌ین پێویسته‌ كامێرایه‌كی HD به‌كاربهێنین بۆ وێنه‌گرتنه‌كه‌ و دواتر له‌ ڕێی كه‌یبڵێكی HD بیبه‌ستینه‌وه‌ به‌ ته‌له‌فزیۆنێكی HD، له‌كاتی نه‌بوونی هه‌ر یه‌كێك له‌و ئامرازانه‌ ئه‌وا وێنه‌ی ڕوون و كوالێتی به‌رزمان ده‌ستناكه‌وێت. سه‌باره‌ت به‌ په‌خشی كه‌ناڵی HD ده‌كرێ بڵێین كه‌ ته‌له‌فزیۆنی HD نوێترین داهێنانی په‌خشی دیجیتاڵه‌. بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ستانده‌رێكی تایبه‌ت به‌و په‌خشه‌ له‌لایه‌ن دامه‌زراوه‌یه‌كه‌وه‌ دانراوه‌ كه‌ به‌ دامه‌زراوه‌ی (ITU-R) ناسراوه‌. به‌پێی ئه‌و ستانده‌ره‌ پێویسته‌ ژماره‌ی ئه‌و هێڵه‌ ستوونییانه‌ی له‌ پرۆسه‌ی سكانی پێشكه‌وتووی شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌ به‌كاردێت 1080 هێڵی ستوونیی بێت. وه‌ك باسیشمان كرد هه‌ندێجار 720 هێڵ به‌كاردێت بۆ وێنه‌ی HDی پله‌ دوو. ته‌له‌فزیۆنی HD نێوان یه‌ك ملیۆن تا دوو ملیۆن پێكسڵی هه‌یه‌ له‌ فره‌یمێكدا كه‌ پێنج ئه‌وه‌نده‌ی ژماره‌ی پێكسڵه‌كانی ته‌له‌فزیۆنێكی ستانده‌ری ئاساییه‌. بۆ وه‌رگرتنی كه‌ناڵی‌ HD پێویسته‌ سه‌ته‌لایت ڕیسیڤه‌ره‌كه‌ له‌ جۆری HD بێت و ئه‌و ڕه‌بته‌ی به‌كاردێت به‌هه‌مان شێوه‌ HD بێت. تائێستا كه‌ناڵه‌ HDییه‌كان ته‌نیا له‌ ئه‌مریكا و هه‌ندێ وڵاتی ئه‌وروپا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رفراوان فه‌راهه‌مكراوه‌ و به‌كارهێنانیان له‌ناوچه‌ی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست زۆر سنوورداره‌. سه‌باره‌ت به‌ بواری خه‌زنكردنی وێنه‌یHD ، ئێستا دوو ته‌كنیك له‌و بواره‌دا باڵاده‌ستن، یه‌كه‌میان به‌ (بلو ره‌ی) ناسراوه‌ كه‌ له‌لایه‌ن چه‌ند كۆمپانیایه‌كی مه‌زنی وه‌ك (سۆنی) به‌رهه‌مده‌هێنرێت. ته‌كنیكی دووه‌مه‌یش پێیده‌وترێت HD DVD كه‌ له‌لایه‌ن ژماره‌یه‌ك كۆمپانیای وه‌ك كۆمپانیای توشیبا و مایكرۆسۆفته‌وه‌ به‌رهه‌مدێت. هۆی په‌نابردن بۆ ئه‌و ته‌كنیكانه‌ له‌لایه‌ن كۆمپانیاكانی بواری سینه‌ما بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی به‌رهه‌مه‌ سینه‌ماییه‌كانیان كه‌ به‌ته‌كنیكیHD به‌رهه‌مهێنراون ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی قه‌باره‌ی ئه‌و فیلمانه‌ی به‌و ته‌كنیكه‌ به‌رهه‌مدێن زۆر گه‌وره‌یه‌، له‌به‌رامبه‌ردا توانی خه‌زنكردنی بلو ڕه‌ی و HD DVD زۆر به‌رزه‌ كه‌ ده‌گاته‌ 45 گێگا بایت.